Na hiarrthóirí sa rás 2025: trí ghuth, trí dhathanna
Heather Humphreys (Fine Gael)
Polaiticeoir le taithí fhada, duine den chóras polaitiúil le blianta fada. Seasann sí don chobhsaíocht agus don ionadaíocht sheasmhach thar lear. Tá aithne againn uirthi mar dhuine praiticiúil agus rialta, ach cáineann daoine áirithe easpa Gaeilge líofa aici. Do lucht tacaíochta níl sé seo tábhachtach; dar leis na criticeoirí áfach, is náire é do dhuine atá ag iarraidh seasamh mar shiombail náisiúnta. Tugann sí íomhá de thaithí agus cobhsaíocht, ach b’fhéidir nach léiríonn sí an t-athrú atá á lorg ag cuid den phobal.
Jim Gavin (Fianna Fáil)
Laoch spóirt agus bainisteoir aitheanta, fear a thug bua iontach dá chontae agus a bhfuil meas mór air mar dhuine macánta agus mar cheannaire nádúrtha. Tá tóir mhór air agus tá sé ag brath ar charisma spóirt agus ar a chumas daoine a spreagadh. Ach tá ceist mhór ann: an leor sin le bheith mar cheann stáit? Beidh ar Uachtarán dul i ngleic le cultúr, teanga, cearta agus taidhleoireacht. Tá muinín aige as a cháil phearsanta, ach iarrann daoine eile cé acu an bhfuil sé réidh don ról siombalach agus morálta atá i gceist.
Catherine Connolly (Neamhspleách)
Guth díreach, neamhspleách, minic mí-oiriúnach don chóras. Seasann sí mar fhórsa eile i bpolaitíocht na hÉireann: labhraíonn sí faoin ngéarchéim tithíochta, faoi thionóntachtaí daora, faoi athrú aeráide agus faoi chothromas. Thug sí le fios fiú gur cheart pá an Uachtaráin a ghearradh agus cuid de a thabhairt ar ais don tsochaí. Do lucht tacaíochta, is comhartha crógachta agus macántachta é seo; do lucht cáinte, níl ann ach gealltanas siombalach nach dtabharfaidh torthaí praiticiúla. Mar sin féin, breathnaíonn go leor daoine uirthi mar ghuth macánta don phobal.
An Ghaeilge: ár ngort, ár siombail agus ár mbród
Tá an Ghaeilge i gcroílár an toghcháin 2025. Cuimhníonn cuid againn ar laethanta na scoile, ag streachailt leis an ngramadach; cuimhníonn daoine eile ar laethanta sa Ghaeltacht, ag éisteacht leis an teanga beo. Ní hamháin gur uirlis chumarsáide í, ach siombail bróid agus stair í.
Sa rás seo, níl beirt as triúr iarrthóirí líofa inti. Do dhaoine áirithe, ní ábhar é seo. Ach do dhaoine eile is ceist phrionsabail é: má tá an tUachtarán gan Gaeilge, cén teachtaireacht a sheoltar amach faoinár bhféiniúlacht féin?
Tithíocht, Aeráid, Cothromas: rudaí nach ligeann dúinn suaimhneas
Géarchéim Tithíochta
Tá costas cíosa ró-ard, tá daoine óga fós le tuismitheoirí agus tá tithe campála i lár Bhaile Átha Cliath. Ní staitisticí iad seo — is fíorscéalta saoil iad. Táthar ag súil go n-ardóidh an tUachtarán guth soiléir faoin gceist seo.
Athrú Aeráide
Le blianta anuas bhí stoirmeacha, tuilte agus tonnta teasa nach bhfacthas riamh roimhe. Tá an t-athrú aeráide ag dul i bhfeidhm go díreach ar ár saol laethúil. Tá glúin óg ag iarraidh guth cumhachtach ón Áras fiú mura bhfuil cumhacht reachtúil ag an oifig.
Cothromas agus Cearta
Tá dul chun cinn déanta againn le pósadh comhghnéis agus le cearta LADT+, ach tá bearnaí fós ann: rochtain ar chúram sláinte, cothromas do lucht inimirce, agus cearta trasinscne. Tá súile ar an Uachtarán chun an t-ábhar seo a ardú le hionracas.
An Pearsantacht thar an gClár
Níl cumhacht reachtúil ag an Uachtarán, ach tá tionchar ollmhór aige trí phearsantacht. Roghnaíonn muid duine a labhraíonn go fírinneach, a sheasann le dínit in am géarchéime, agus a léiríonn ionbhá.
Cuimhnímid ar óráidí Mháire Mhic Róibín agus ar fhilíocht Mhíchíl D. Ó hUiginn — uachtaráin a bhí níos mó ná polaiteoirí, ba shiombailí cultúrtha agus morálta iad. Sin an caighdeán atá á chur i bhfeidhm anois.
Gealltanais agus an Réaltacht
Tá gealltanais go leor á gcloisteáil: pá an Uachtaráin a ghearradh, tacaíocht don chomhionannas, béim ar an aeráid. Tá siad láidir ar pháipéar, ach tá teorainneacha leis an ról. Mar sin féin, tá cumhacht ag focail: nuair a labhraíonn an tUachtarán, cloiseann an tír ar fad.
Conclúid: Aghaidh na hÉireann sna Seacht Mbliana Romhainn
Ní hamháin gur vóta do dhuine aonair atá i gceist, ach vóta don íomhá atá againn d’Éirinn féin.
Ceisteanna don vótálaí:
- Cé a dhéanfaidh ionadaíocht orainn gan náire?
- Cé a labhróidh go fírinneach, gan frásaí folmha?
- Cé a aontóidh muid in am géarchéime?
Ar an 24 Deireadh Fómhair 2025, tabharfaidh muid ár bhfreagra. Roghnaímid ní hamháin Uachtarán, ach guth agus aghaidh na tíre don chéad seacht mbliana eile.